Kalendarium historii Chojna

 
     
  Warsztat obróbki krzemienia z okresu mezeolitu (przy Stawisku) nad Jeziorem Chojno;

Cmentarzysko z młodszej epoki brązu w Chojnie z (1000 - 800 lat p.n.e.) Prace wykopaliskowe na cmentarzysku były prowadzone w 1911 roku przez E. Blumego i w 1913 roku przez J. Richtera.
Na podstawie zupełnego braku w wyposażeniu grobowym form ceramicznych typowych dla III okresu brązu (naczynia wieloboczne) nieomal, że z zupełną pewnością można ustalić dolną granicę chronologiczną cmentarzyska na IV okres brązu. Cmentarzysko kultury łużyckiej położone w Chojnie gm. Wronki zostało wpisane w rejestr zabytków dnia 28.03.1972 roku, pod numerem 244/1360 i jest prawem chronione.
Opracowanie: Fontes Archaeologici Posnanienses Vol. VI, Muzeum Archeologiczne w Poznaniu 1956 r.


1284 - Pierwsza zapisana informacja o Chojnie w Kodeksie Dyplomatycznym Wielkopolski. 
            Przemysł II zatwierdza dawne i nadaje nowe zezwolenia immunitetowe dla dóbr Tomisława, kasztelana
            poznańskiego z Szamotuł, między innymi dla wsi Chojno i zezwala lokować te wsie na prawie niemieckim;

1383 - Chojno w posiadaniu Ostrorogów;

1424 - wg. zeznań strony krzyżackiej granica Wielkopolski z Nową Marchią biegnie koło jeziora Piast, między
            wsią  Chojno a Drezdenkiem (źródło: Codex epistolaris Vitoldi);

1450 - Dobrogost z Ostroroga, kasztelan kamieński zapisuje Gotardowi z Przyborowa koło Szamotuł czynsz 
           7 złotych węgierskich z prawem odkupu za 25 grzywien na wsiach Dobrojewo, Wierzchocin i Chojno 
           (wg. Księgi grodzkiej poznańskiej);

1465 - Chojno należy do dóbr Stanisława Ostroroga, wojewody kaliskiego z Ostroroga 
           (wg. Księgi ziemskiej poznańskiej);

1498 - Jan z Ostroroga zapisuje dwuletniej córce Poliksenie (jej matką była Dorota z Wrześni, druga żona Jana)
           3000 florenów na wsiach: Chojno, Łagwy i Szewce koło Buku (wg. Księgi grodzkiej poznańskiej);

1499 - Wieś Chojno z dwoma młynarzami i dwoma sołtysami zalega z podatkiem 
           (wg. Księgi grodzkiej poznańskiej);

1508 - Chojno należy do powiatu poznańskiego i parafii Biezdrowo. W tym roku jest prowadzony pobór podatku 
            z Chojna od rybaków i dwóch młynów o jednym kole (wg. Archiwum Skarbu Koronnego - rejestry
            poborowe);

1527 - Właściciel Chojna, Wacław Ostroróg, kasztelan kaliski - ustala granicę między Chojnem a dobrami Wieleń,
           opis lokalizacji kopców granicznych (wg. Księgi grodzkiej poznańskiej);

1563 - nie wypełniony formularz z poboru podatku od rybaków i młynarzy (wg. Archiwum Skarbu Koronnego 
         - rejestry poborowe);

1568 - Jakub Ostroróg utworzył nowy narożnik (kopiec graniczny) oddzielający Chojno z dobrami Wieleń i dobrami
           Wronki, znajduje się on w pobliżu błota Piasto (wg. Księgi grodzkiej poznańskiej);

1577 - Jan Ostroróg płaci pobór od rybaków i młynarzy (wg. Archiwum Skarbu Koronnego - rejestry poborowe);

1580 - Joachim Bukowiecki (płatnik podatku) płaci pobór z Chojna od 6 i 3/4 łana, od 11 zagrodników, 
           2 komorników, 1/4 łana karczmarskiego, 1 stępy jagielnej i 1 młyna dorocznego o dwóch kołach
           (Wielkopolskie roty sądowe);

1582 - Marcin Ostroróg Lwowski, kasztelan koniński, płaci pobór podatku z Chojna (Wielkopolskie roty sądowe);

1624 - umiera ostatni z Ostrorogów - Sędziwoj Ostroróg (z archiwum Kwileckich);

1625 - zajazd na ostrorożczyznę - zajazd w Chojnie na synów Barbary Potockiej, żony Sędziwoja Ostroroga,
           ostatniego po mieczu potomka gałęzi ostrorowskiej. W tym czasie Chojno przechodzi w ręce Potockich
           (Biblioteka PAN w Poznaniu);

1637 - od Potockich dzierżawi Chojno Andrzej Rej (z arch. Kwileckich);

1649 - od Potockich dzierżawi Chojno Piotr Górski (j.w.);

1660 - Chojno należy do Radziwiłłów (j.w.);

1674 - Chojno należy do chorążego kaliskiego Wacława na Otoku, Zaleskiego (j.w.);

1718- Dokonano spisu - inwentury Chojna (niezwykle cennego dla historyków) na okoliczność sprzedaży dóbr
           Ostrorogskich Sapiehom - Janowi Kazimierzowi, właścicielowi dóbr wieleńskich. Do tego czasu Chojno
           należy do kasztelana kaliskiego, Macieja Molechowskiego. I tak np. w Chojnie było: 22 kwartalinków, 
           9 chałupników (opis powinności wobec pana), 3 chałupy puste. W tym roku zgorzało 9 chałup komorniczych
            i 1 chałupnicza (Biblioteka PAN w Poznaniu);

1730 - umiera Jan Kazimierz Sapieha, właściciel Chojna;

1737 - córka Jerzego - bratanica Kazimierza - właściciela Wielenia i Katarzyny, Marianna sprzedaje
           ostrorowszczyznę z Chojnem Łukaszowi Kwileckiemu z Kwilcza, za trzysta tysięcy (z archiwum Kwileckich);

1745 - umiera Łukasz Kwilecki; po jego śmierci właścicielem Chojna zostaje jego syn Adam Kwilecki. Za jego
           czasów Chojanie zostali nazwani "poprzecznymi" - było to wynikiem jego sknerstwa. Nawet za życia swojej
           żony, zrobił jej trumnę na miarę, żeby zaoszczędzić wydatków później (A. Kwilecki);

1692-1737 - w tych latach osiedlają się pierwsi osadnicy olenderscy: Bukowiec - 1692; Rzecin - 1697; 
            Popowo - 1708; Lubowo i Zdroje - 1737; po nich pozostały cmentarze ewangelickie;

1759 - szczegółowy spis inwentaryzacyjny Chojna, przeprowadzony w wyniku działów rodzinnych (podziałów
            majątkowych rodziny Kwileckich). Chojno należy do Adama Kwileckiego, mieszkającego w Dobrojewie; 
            Z przeprowadzonej inwentaryzacji dowiadujemy się, że w Chojnie jest: kwartalników 25, budników alias
            chałupników 13, garncarz, przewoźnik (prom), młynarz, obraźnik, gościnny. Wieś zamieszkuje razem 221
            osób ("Dzieje chłopa polskiego");

1772 - I rozbiór Polski, Chojno zostaje wsią przygraniczną z Prusami. Granica przebiega środkiem puszczy 
           w okolicach rzeki Małki. Miały należą do Prus.

1812 - Klęska Napoleona w Rosji - odwrót wielkiej armii; część wojska przechodzi przez Chojno, pozostała po
            nich mogiła zbiorowa. Upamiętnia to miejsce obecnie stary, drewniany krzyż cmentarny i postawiony
            niedawno kamień z tablicą w języku polskim i francuskim;

1823 - zostaje wydana pierwsza ustawa uwłaszczeniowa na ziemiach polskich, przez rząd pruski i wbrew opozycji
            polskiej szlachty - ziemian. W 1836 roku cesarz pruski, pod naciskiem właścicieli ziemskich nowelizuje
            ustawę, deklaracją podnosząc wymagania, co do spełnienia określonych warunków przez poszczególnych
            chłopów. Do przeprowadzenia zmodyfikowanej ustawy o reformie rolnej, powołana została do życia
            Komisja Generalna i Powiatowa Komisja Pośrednicząca. I tak, warunkiem otrzymania ziemi na własność
            było posiadanie co najmniej 2 koni lub 2 wołów, przy czym obszar gospodarstwa nie mniejszy jak 25 mórg
            ziemi lepszej, lub odpowiednią ilość (większą) ziemi gorszej;

1824 - umiera Adam Kwilecki. Dobra po nim przejmuje jego jedyna córka Aniela, która została wydana za mąż, 
            za swego kuzyna Klemensa z Kwilcza (ojcowie byli braćmi);

1826 - Chojanie oddają meszne do kościoła w Biezdrowie (forma daniny - transportują drewno z lasów
           chojeńskich, 75 kloce do Biezdrowa); w tym czasie w Chojnie jest dwór i w nim zarządca 
           (Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu);

1826 - umiera Klemens Kwilecki w Objezierzu - majątku należącym do rodziny;

1828 - Helena Kwilecka, córka Anieli i Klemensa, wychodzi za mąż za Wioncentego Turno. W wianie otrzymuje
            Chojno a w spadku, zgodnie z testamentem ojca - Objezierze (Maciejewski "Mickiewicz w Wielkopolsce");

1828 - powstaje powiat szamotulski z Chojnem w jego granicach;

1832 - istnieje szkoła katolicka w Chojnie - podlegała władzom kościelnym (proboszczowi w Biezdrowie).

1836 - na mapie gospodarczej powiatu szamotulskiego znajdują się m.in. informuje o stanie ludności wiosek: 
            Chojno - 254 osoby, Lubowo - 267, Wartosław - 705, Popowo - 234, Wronki - 2210, Pożarowo - 232
            Biezdrowo - 269, Pakawie - 234, Kłodzisko - 300, Tomaszewo - 21, Mokrz - 84, Rzecin - 215;

1842 - zostaje przeprowadzone przez Powiatową Komisję Pośredniczącą uwłaszczenie chłopów w Chojnie na
            podstawie deklaracji z 1836 roku (mieszkańcy otrzymali samodzielność, nie byli pod panem), 
            (Archiwum Ksiąg Wieczystych);

1848 - zostaje wybudowana i oddana do użytku linia kolejowa Poznań - Krzyż ze stacją kolejową w Mokrzu 
            (8km od Chojna),

1850 - hr. Biliński z Ćmachowa w liście do proboszcza biezdrowskiego pisze o zniszczeniu borów (lasów)
            biezdrowskich, chojeńskich, kruteckich (z Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu);

1852 - szkoła katolicka w Chojnie przechodzi pod zarząd władz pruskich. Wprowadza się obowiązek nauki
            szkolnej.

1853 - Dominium Chojno zamiast mesznego wydaje z borów chojeńskich 75 kloców muzłatowego drzewa. 
            20 gospodarzy tejże wsi zamiast oddawania mesznego w ziarnie odwozi po 3 kloce do Biezdrowa w sumie
            60 klocy, za 5 zaś gospodarzy, których role włączone są do Dominium, Dominium odwozi swoim pociągiem
            15 klocy każdorocznie (z Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu);

1859 - zostaje wybudowany folwark Witoldowo na Błotach Wielkich przez hr. Wincentego Turno (Kolberg "Lud");

1860 - pierwszym wymienionym sołtysem z imienia i nazwiska jest Franz Radziej;

1862 - zadłużenie hipoteczne hr. Hipolita Turno na Dominium Chojno (Archiwum Państwowe w Poznaniu - księga
            hipoteczna);

1863 - właścicielem Chojna zostaje wierzyciel długów hipotecznych hr. Hipolita Turno, Żyd Lippmann Landsberger
            z Berlina (Archiwum Ksiąg Wieczystych);

1863 - hr. Hipolit Turno sprzedaje młyn wodny w Chojnie Niemcowi - Fryderykowi Donnerowi za 5700 talarów
           (Archiwum Ksiąg Wieczystych);
1871 - niektórzy mieszkańcy Chojna biorą udział w wojnie francuskiej, Niemiec Bosz powraca odznaczony
           (wspomnienia Edwarda Kaszkowiaka);

1865 - powstaje cegielnia wybudowana przez Lippmanna Landsberegera;

1872 - Chojno składa się z 7 miejsc: Wieś Chojno, Chojno Błota, Pustkowia - Kempiste, Niedźwiady, Jasienina,
            Smugi, Radziszewiec. W tym: w Chojnie są: 102 domy, 674 mieszkańców, wśród których jest 173
            ewangelików (Niemców), 491 katolików, 184 analfabetów. Chojno Dominium to 9484 morgi, rozległe
            składające się z 4 miejsc: Chojno Dominium, Folwark Witoldowo, Folwark Ochodza, Cegielnia. 
            W Dominium jest 11 domów, 108 mieszkańców w tym: 26 ewangelików, 82 katolików, 
            13 analfabetów. Stacja pocztowa - Wartosław o 3 km, stacja kolei żelaznych Wronki - Mokrz. 
            Chojno zamieszkuje razem 782 osoby (Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów
            słowiańskich);

1880 - Właściciel Lippmann Landsberger. W skład Dominium chojeńskiego wchodzi: cegielnia (obecnie nie istnieje,
            pozostało po niej wyrobisko - glinianka), pola uprawne 1257 ha, łąki 88 ha, las 7495 ha, woda 425 ha;
            łącznie 9265 ha; podatek 925. Poczta Wartosław - 1/2 mili (Księga Adresowa, Wykaz alfabetyczny
            wszystkich posiadłości ziemskich Księstwa Poznańskiego);

1882 - Lippmann Landsberger buduje browar przy dworze i sadzi plantację chmielu;

1885 - Lippmann Landsberger buduje gościniec z salą taneczną;

1891 - Lippmann Landsberger wyprowadza się z Chojna i stopniowo wysprzedaje Dominium Chojno; największą
            część - lasy i dwór na leśniczówkę królowi pruskiemu Wilhelmowi, Folwark Witoldowo nabywa Michał
            Piątek, jeziora - kowal Paweł Kramer, ziemię uprawną i łąki mieszkańcy Chojna 
            (Archiwum Ksiąg Wieczystych);

1894 - zostaje wybudowana przez władze pruskie szkoła ewangelicka: jedna sala lekcyjna z mieszkaniem dla
            nauczyciela (Archiwum Ksiąg Wieczystych);

1894 - zostaje wybudowany budynek posterunku policji w Chojnie;

1898 - wybudowano nowy budynek szkoły katolickiej z trzema salami lekcyjnymi i z mieszkaniami dla nauczycieli
           (Kronika szkoły w Chojnie);

1902 - gmina (wieś) zakupuje sikawkę konną. W Chojnie powstaje zorganizowana straż pożarna, dowódcą zostaje
            sołtys Stanisław Bak (Kronika straży pożarnej w Chojnie);

1903 - powstaje Towarzystwo Katolickich Robotników Polskich w Chojnie oraz Czytelnia Ludowa.

1911 - 1913 - Niemcy prowadzą prace archeologiczne na odkrytym cmentarzu z okresu kultury łużyckiej;

1913 - Na Warcie pomiędzy Chojnem a Wronkami kursuje statek motorowy dwa razy dziennie (L. Skrzypczak
            "Dawne dzieje Chojna n. Wartą");

1914 - wybucha I wojna światowa. Władze pruskie powołują z Chojna na front około 100 mężczyzn. 
           Na wojnie ginie lub w wyniku odniesionych ran umiera 30 żołnierzy, o czym mówi pamiątkowa tablica 
           w naszym kościele. Sołtysem Chojna wybrany zostaje Walenty Mikuła rolnik z Chojno Młyna. Niemcy
            powołują Urząd Stanu Cywilnego w Chojnie. Pierwszym urzędnikiem zostaje Niemiec, leśniczy Wojdt;

1917 - władze pruskie wydzielają grunt pod cmentarz ewangelicki. Do tej pory ewangelicy chowani są na cmentarzu
            w Lubowie. 19 marca ks. Korneliusz Metelski jako administrator parafii biezdrowskiej otrzymuje zgodę
            Kurii Biskupiej w Poznaniu na tworzenie parafii w Chojnie. Nabywa od Pawła Kramera z Chojna gościniec
            z salą taneczną. Rok później w 1918 roku gościniec przerabia na plebanię a salę na kaplicę.

1918 - krótko przed zakończeniem I wojny światowej władze pruskie wyrażają zgodę i wydzielają 1 hektar
            nieużytku pod cmentarz katolicki. Dotychczas mieszkańcy byli chowani na cmentarzu w Biezdrowie 
            (8 km od Chojna). 03-05 grudnia w Poznaniu obraduje Polski Sejm Dzielnicowy. Delegatem i posłem 
            z naszego regionu został wybrany Wojciech Nowak II, ps. Kelner z Chojna (Dziennik Polskiego Sejmu
            Dzielnicowego w Poznaniu); (działacz społeczny, świetny mówca i wielki orędownik powstania parafii 
            w Chojnie); 28 grudnia wybucha Powstanie Wielkopolskie;

1919 - 02 stycznia w Chojnie pojawiają się pierwsi powstańcy z Sierakowa; przyłączają się do nich ochotnicy 
            z Chojna; W styczniu utworzona zostaje w Chojnie Straż Ludowa, której dowódcą jest Stanisław Bak. 
            Do Chojna przybywają oddziały z Ostrowa Wielkopolskiego. Powstańcy stacjonują po domach 
            i w budynku szkolnym. Chojno staje się wsią przyfrontową. Front przebiega na linii Czarnków,
            Wrzeszczyna, Miały, Sieraków, Kamionna - środkiem Puszczy Noteckiej. Z tego roku pochodzi
            krzyż (wiszący w kościele) upamiętniający powstańczy czyn Chojanów - dar hrabiny Kurnatowskiej 
            z Pożarowa; 28 czerwca wieś na mocy Traktatu Wersalskiego jest w granicach Polski. Liczy 1135
             mieszkańców, w tym 970 narodowości polskiej i 165 niemieckiej. 01 października zostaje erygowana
             (założona) w Chojnie parafia rzymsko-katolicka. Do parafii włączono 30 miejscowości wyjętych 
             z biezdrowskiej (między innymi Popowo, Aleksandrowo, Gogolice). Parafie określono jako biedną.
            Administratorem parafii zostaje ks. Korneliusz Metelski. 30 grudnia Urząd Stanu Cywilnego obejmuje rolnik
            Wojciech Nowak II;

1920 - Chojanie biorą udział w wojnie bolszewickiej; czterech żołnierzy ginie w czasie działań wojennych. Jeden 
            z nich - Szczepan Piątek zostaje pochowany na cmentarzu w Chojnie. 20 grudnia Urząd Stanu Cywilnego
            obejmuje Teofil Kluge, miejscowy nauczyciel;

1921 - stan ludności Chojna: 208 osób samotnych, 538 mężczyzn, 597 kobiet, 970 osób narodowości polskiej, 
           165 osób narodowości niemieckiej; 103 konie, 343 sztuki bydła, 80 owiec, 406 sztuk trzody chlewnej, 
           313 gęsi, 1284 kury, 37 indyków. Ogółem ludności 1235 osób (Kronika szkolna); Za zgodą Ministerstwa 
           B. Dzielnicy Pruskiej Departamentu 6 - Rolnictwa i Dóbr Państwowych Sekcji Leśnictwa (w Warszawie)
           władze Nadleśnictwa Bucharzewo odsprzedają parafii 6,72 ha ziemi ornej, która wspólnie z gruntami 
           w Łężeczkach stanowi podstawę egzystencji proboszcza w Chojnie.

1923 - 01 lipca proboszczem parafii Chojeńskiej zostaje ksiądz Teofil Poprawski. Buduje on masywne budynki
           gospodarcze przy plebani (oborę z chlewnią, stajnią i stodołę).Zakłada w 1924 roku Kółko Rolnicze 
           w Chojnie, zostaje jego pierwszym prezesem. Puszczę Notecką niszczy gąsienica sówki-choinówki. 
           W tym czasie w Chojnie jest składnica drewna i port rzeczny w zakolu Warty przy Apladze. Puszczę
           przecinają linie kolejki wąsko torowej, która ma również swoje odgałęzienie do składnicy w Chojnie
           (Aplagi); Powstaje Towarzystwo Powstańców i Wojaków w Chojnie. W roku 1925 zostaje ufundowany
           sztandar Towarzystwa, obecnie w zbiorach Muzeum w Szamotułach. 10 października USC w Chojnie
           obejmuje Stanisław Bak, który prowadzi sprawy USC również dla wsi Kobusz. Za działalność społeczną
           odznaczony brązowym Krzyżem Zasługi;

1924 - sołtysem Chojna zostaje wybrany Walenty Radziej zamożny rolnik (110 ha);

1925 - proboszczem parafii Chojeńskiej zostaje ks. Franciszek Kopeć. 12 października odbywa się poświęcenie
            byłej szkoły ewangelickiej;

1926 - 23 września ksiądz Franciszek Kopeć rozpoczyna budowę kościoła parafialnego w Chojnie. 
            Zostaje odbudowany krzyż na mogile żołnierzy napoleońskich - ufundowany przez hrabiego Józefa
            Kwileckiego z Wróblewa, właściciela lasów na Samicie. Powstaje grupa Związku Inwalidów Wojennych 
            w Chojnie. 14 grudnia Andrzej Skrzypczak zakłada Ochotniczą Straż Pożarną w Chojnie zostaje prezesem,
            Leon Skrzypczak- sekretarzem, Władysław Radziej - skarbnikiem;

1928 - zakończono budowę kościoła, 07 października odbywa się konsekracja nowego Kościoła, której dokonuje
           Prymas Polski Jego Ekscelencja Ksiądz Arcybiskup dr August Hlond (jest fundatorem głównego ołtarza).

1929 - 28 czerwca sołtys Walenty Radziej dostąpił zaszczytu uczestniczenia w otwarciu Powszechnej Wystawy
            Krajowej w Poznaniu i w uroczystym raucie na zaproszenie Prezydenta RP, Ignacego Mościckiego, który
            odbył się w poznańskim Zamku. Został odznaczony przez Prezydenta brązowym Krzyżem Zasługi;

1930 - 20 grudnia urzędnikiem USC zostaje sołtys Walenty Radziej;

1931 - umiera Andrzej Skrzypczak (przyczyną śmierci było zakażenie - gangrena ręki, która nastąpiła w wyniku
            wypadku przy budowie kościoła w Chojnie - był jego głównym budowniczym). 19 grudnia prezesem OSP
            został wybrany Józef Ratajczak;

1932 - 15 grudnia ksiądz Franciszek Kopeć zostaje przeniesiony na nową posadę duszpasterską do Bytynia - za
            wybudowanie Kościoła w Chojnie został podniesiony do godności prałata.(zmarł 14.01.1963 r. jest
            pochowany na cmentarzu w Lubaszu).

1934 - powstaje Koło Przyjaciół Strzelca, liczy ono 25 członków. W grudniu odbyły się wybory sołtysa 
            i podsołtysa. Sołtysem został Antoni Jankowski - rolnik z Pola (21 ha), (który w powstaniu wielkopolskim 
            za bohaterską postawę i heroiczną obronę naszych zachodnich rubieży zostaje odznaczony Krzyżem Virtuti
            Militari) a podsołtysem Józef Ratajczak - miejscowy kowal i działacz prorządowy. Dotychczasowy sołtys 
            - Walenty Radziej zrezygnował z kandydowania w wyborach na ten urząd;

1935 - 31 grudnia Decyzją Wojewody Poznańskiego USC w Chojnie przeniesiono do Wronek;

1937 - 01września wizytuje parafię Chojeńską ks.biskup sufragan Walenty Dymek;

1938 - 29 czerwca poświęcono nowo wybudowaną przez mieszkańców remizę strażacką z wieżą do suszenia węży.
           Zastąpiła starą szopę dla sikawki konnej. Sołtys Antoni Jankowski został odznaczony brązowym Krzyżem
           Zasługi przez Prezesa Rady Ministrów - Sławoja Składkowskiego, za zasługi na polu podniesienia stanu
           sanitarno - porządkowego.

1939 - po wkroczeniu Niemców do Polski sołtysem został miejscowy małorolny mieszkaniec Chojna - Niemiec 
           Emil Apitz. Zabrał on Antoniemu Jankowskiemu akta sołectwa Chojno, zawierające wiele ciekawych
            informacji o wsi z ubiegłego i początków obecnego stulecia. Prawdopodobnie je zniszczył po wkroczeniu
            Armii Czerwonej w 1945 roku;

1940 - w marcu zostaje aresztowany przez gestapo ks. Ireneusz Szczerkowski wojnę spędził w obozie
            koncentracyjnym w Dachau;

1942 - Niemcy zabrali dzwony i sygnaturkę z kościoła;

1944 - w bitwie o Monte Casino biorą udział mieszkańcy Chojna: w armii Andersa Józef Kita a po stronie
            niemieckiej Melbaum, który jest tam pochowany na cmentarzu niemieckim. W szkole podstawowej 
            w Chojnie kwaterują Niemcy Czarnomorscy. Za niewłaściwą postawę i wypowiedzi antyhitlerowskie zostaje
            osadzony i zamęczony w obozie koncentracyjnym, Niemiec Ulbryh z Błot Małych (żona otrzymała puszkę 
            z prochami);

1945 - 28 stycznia w Chojnie pojawili się pierwsi żołnierze Armii Czerwonej; 01 listopada odbyły się wybory
            sołtysa. Pierwszym powojennym sołtysem został Antoni Jankowski (chcąc piastować swój urząd musiał
            wstąpić do PZPR), a podsołtysem - Stefan Bak. 9 stycznia po zakończeniu wojny sołtys Antoni Jankowski
            zwołuje zebranie na którym podjęto decyzję o odrodzeniu OSP Chojno. 1946 - pod koniec sierpnia wrócił 
            z obozu z Niemiec ks. proboszcz Szczerkowski. 01 października otwarto w Chojnie przedszkole w byłej
            szkole ewangielickiej.

1947 - 15 stycznia do szkoły uczęszcza 123 dzieci.

1948 - 15 października na stanowisko proboszcza, mianowany zostaje ks. Stanisław Lis proboszcz z Pakosławia,
            pochodzący z diecezji Lwowskiej;

1949 - 04 grudnia przy OSP założono Koło Towarzystwa Przyjaźni Polsko Radzieckiej;

1950 - 1953 - jest prowadzona budowa szosy Wronki - Popowo;

1951 - sołtysem Chojna wybrano Michała Mądrawskiego, rolnika z Pola;

1953 - odbywają się uroczystości 50-lecia OSP w Chojnie. Zakupiono samochód marki Ford o nośności 1 tony.
            Na tę okoliczność zaciągnięto kredyt w banku niby na zakup krowy;

1954 - 05 grudnia w Chojnie odbywają się wybory do Gromadzkiej Rady Narodowej. Siedzibą Rady została
            miejscowość Chojno. Gromadzka Rada liczy 10 radnych. W dniu 23 grudnia odbyła się I sesja Gromadzkiej
            Rady Narodowej w Chojnie, na której dokonano wyboru przewodniczącego Prezydium G.R.N. w Chojnie.
            Pierwszym przewodniczącym został jednogłośnie wybrany Michał Mądrawski, gospodarz średniorolny.
            Sołtysem Chojna wybrano Edwarda Jarysza z Błot Małych;

1956 -odradza się Kółko Rolnicze w Chojnie, jako pierwsze w gminie Wronki, prezesem zostaje Władysław
           Piasek;

1958 - w kolejnych wyborach do GRN, radny Michał Mądrawski jest pozbawiony legitymacji PZPR za czynne
            życie religijne i przynależność do rady parafialnej, wobec czego nie mógł ponownie kandydować na
            przewodniczącego GRN. Przewodniczącym GRN został Wojciech Pawlaczyk z Błot Wielkich. OSP
            zakupiła za własne fundusze drugi duży samochód o nośności 3 tony marki Chewrolet - Canada.

1963 - Przed upływem kadencji, w styczniu 1963 r. nowym przewodniczącym GRN zostaje dotychczasowy sołtys 
         - Edward Jarysz. Wraz ze zmianą przewodniczącego dokonano podziału Chojna na trzy sołectwa i dokonano
            wyboru sołtysów: Chojno Błota - Alfred Kołodziej, Chojno Młyn - Szczepan Dorna, Chojno Wieś -
            Mieczysław Jankowski. 26 lutego przyjeżdżają do Chojna dwie brygady (19 osób) z Elektryfikacji
            Rolnictwa zakładać prąd. Szkoła zostaje zelektryfikowana 28 marca. 21 listopada odbywa się uroczystość
            włączenia światła elektrycznego w całej wsi. Włączenia dokonał Jakub Rzepecki najstarszy obywatel
            Chojna.

1964 - w wyniku usilnych starań Leona Jankowskiego - radnego powiatowego, przystąpiono do budowy szosy 
            z Popowa w kierunku Chojna. Nad Jeziorem Radziszewskim w Chojnie powstają pierwsze domki
            letniskowe, pionierem jest Cukrownia Szamotuły. Powiatowa Komenda Straży Pożarnych w Szamotułach
            przydziela dwa samochody (ciągniki artyleryjskie z demobilu), marki Doge o nośności 3 tony. 
            Samochody te są używane do 1973 roku;

1966 - 12 kwietnia odbywa się uroczysta sesja Gromadzkiej Rady Narodowej w Chojnie z okazji 1000-lecia
            Państwa Polskiego. Ludność gromady podpisuje zobowiązanie, że wybuduje 1 km drogi z Lubowa 
            do Wronek. Z początkiem września oddano do użytku Dom Nauczyciela;

1967 - umiera wieloletni naczelnik OSP Chojno, zasłużony działacz społeczny Leon Jankowski. Funkcję naczelnika
            powierzono Zygmuntowi Radziejowi pełnił ją do 1996 roku. Prezesem Kółka Rolniczego w Chojnie zostaje
            Bronisław Jankowski, rozpoczyna się rozwój bazy maszynowej, powstaje betoniarnia, brygada budowlana 
            i stolarnia. Kółka Rolnicze staje się największym pracodawcą w Chojnie;


1970 - zakończono budowę szosy do Chojna (budowa15 km z przerwami trwała 20 lat). 
            Z inicjatywy ks. Stanisława Lisa mieszkańcy Chojna w czynie społecznym budują chodniki i robią nowe
            płoty we wsi;

1971 - w maju z wprowadzeniem letniego rozkładu jazdy zostaje uruchomiona linia autobusowa (KSK) łącząca
           Chojno - Wronki - Szamotuły - Poznań);

1972 - na miejscu starego gościńca zostaje wybudowany ze środków gromadzkich i powiatowych budynek 
            w którym mieści się Klub Rolnika, Ośrodek Zdrowia i Biblioteka Publiczna;

1973 - zlikwidowano Gromadzką Radę Narodową w Chojnie, gminę i miasto Wronki połączono w jeden organizm.
            Przewodniczący Gromadzkiej Rady Narodowej Edward Jarysz zostaje mianowany kierownikiem Ośrodka
            Wypoczynkowego w Chojnie. Komenda Wojewódzka Straży Pożarnych w Poznaniu przyznała OSP 
             w Chojnie samochód marki Star-66 z kompletnym wyposażeniem;

1974 - Kółko Rolnicze w Chojnie traci samodzielność zostaje włączone do Spółdzielni Kółek Rolniczych z siedzibą
            w Ćmachowie, kierownikiem bazy jest Henryk Rusinek z Lubowa po drugiej stronie Warty;

1975 - w wyniku reformy administracyjnej kraju Chojno z gminą Wronki znalazło się w województwie pilskim;

1983 - powstaje Państwowy Dom Pomocy Społecznej w Chojnie;

1984 - w sierpniu ze względu na stan zdrowia proboszcz ks. Stanisław Lis postanawia przejść na emeryturę
            wyjeżdża do Domu Księży Emerytów w Poznaniu Antoninku. Władze kościelne mianują proboszczem 
            w Chojnie ks. Andrzeja Najdka;

1985 - mieszkańcy Chojna w ramach czynu społecznego zorganizowanego przez Jarosława Mikołajczaka utwardzili
            tłuczniem kolejowym Dużą Drogę od szkoły do młyna (2,5 km);

1986 - utwardzono tłuczniem podjazd w Bagnie na Błotach Małych (0,8 km). Radnym z terenu Chojna został
            wybrany Bronisław Jankowski;

1989- z inicjatywy Jana Jankowskiego i Jarosława Mikołajczaka rozpoczyna się budowa stadionu sportowego 
           w Chojnie;

1990 - 01 lipca proboszczem w Chojnie zostaje mianowany ks. Franciszek Stasik. Do Rady Miasta i Gminy Wronki
            z terenu Chojna wybrano Andrzeja Kaczmarka (sołtysa sołectwa Chojno Młyn), zostaje on członkiem
            Zarządu MiG Wronki.

1992 - od 01 lipca przekształcono ośrodek zdrowia w jednostkę budżetową Miasta i Gminy Wronki p.n.
            "Przychodnia Lekarska w Chojnie".

1994 - 01 lipca proboszczem w Chojnie zostaje mianowany ks. Paweł Pawlicki. W wyborach samorządowych 
            do Rady MiG Wronki zwyciężył Jan Jankowski (Przewodniczący Rad Sołeckich w Chojnie) powierzono 
            mu funkcję przewodniczącego Komisji Gospodarczej.

1995 - 1 stycznia Rada Sołecka w porozumieniu z Dyrekcją Szkoły Podstawowej ogłasza konkurs dla dzieci
            szkolnych na projekt symbol (herbu) wsi Chojno. Powołana komisja konkursowa na czele z Henrykiem
            Szymczakiem wybiera w dniu 15.01.1995 r. projekt opracowany przez Jurka Woszczaka ucznia klasy VIII;

1996 - w Chojnie powstaje poczta, z kodem pocztowym 64-513. 26 stycznia zostaje wydany pierwszy numer
            miesięcznika parafialnego ŚWIATŁO. Kolegium redakcyjne: Czesław Tomaszewski, ks. Paweł Pawlicki,
            Jan Jankowski, Jarosław Mikołajczak i Lech Judek. Czesław Tomaszewski z inicjatywy Jana Jankowskiego
            powołuje ludowy dziecięcy zespół pieśni i tańca "Chojany". W maju na administrowanie Ośrodkiem
            Wypoczynkowym w Chojnie przetarg wygrywa spółka Jarosław Mikołajczak i Małgorzata Jankowska
            (prowadzą ośrodek 7 lat). Wybudowano ze środków gminnych stację wodociągową;

1997 - wybudowano ze środków gminnych sieć wodociągową w sołectwie Chojno Wieś. Zostaje zlikwidowana 
            ze względów prawnych dotychczasowa wspólna rada sołecka dla trzech sołectw Chojeńskich. Rozpoczęto
            rozbudowę i modernizację Szkoły Podstawowej w Chojnie z inicjatywy Dyrektora Tadeusza Ciesielskiego;

1998 - wybudowano ze środków gminnych sieć wodociągową przy Małej Drodze do Koziołka i na Polach. 
           17 października obyło się poświęcenie Figury Świętego Krzyża odbudowanej na skrzyżowaniu dróg za
            Młynem z inicjatywy Andrzeja Grupy. W wyborach samorządowych do Rady Miasta i Gminy Wronki
            wybrano Edmunda Piaska (sołtysa sołectwa Chojno Wieś). Do Rady Powiatu zwyciężył Jan Jankowski.
            Sołtysem sołectwa Chojno Błota zostaje Grzegorz Spychała

1999 - zakończono rozbudowę szkoły a w dniu 08 maja Szkoła Podstawowa w Chojnie obchodziła uroczyście
           100-lecie istnienia. Przewodniczącym Rady Rodziców jest Jarosław Mikołajczak. 31 maja ze względów
            prawnych zlikwidowano Samorządową Przychodnie Lekarską w Chojnie. 14 sierpnia odsłonięto
            pamiątkową tablicę poświęconą żołnierzom Napoleońskim. Wybudowano ze środków gminnych sieć
            wodociągową na Smugach i Młynie; 2000 - w lutym OSP Chojno otrzymała samochód gaśniczy "Star 244"
            z pełnym wyposażeniem i autopompą po byłej jednostce zakładowej OSP "Spomasz".

2001 - zlikwidowano urząd pocztowy utworzono Agencje Pocztową, Chojno traci kod pocztowy. 
            Założono Stowarzyszenie Właścicieli i Użytkowników Domków Letniskowych w Chojnie, prezesem zostaje
            Jarosław Mikołajczak. Zawiązał się Komitet Organizacyjny Obchodów 100-lecia OSP w Chojnie.
            Przewodniczący - Jarosław Mikołajczak, sekretarz - Henryk Szymczak, skarbnik - Marian Jankowski.
            Wybudowano ze środków gminnych sieć wodociągową na Błotach Małych i Bonowniku;

2002 - 09 czerwca na cmentarzu w Chojnie odbyła się uroczystość oznakowania 16 grobów Powst. Wlkp.
            tablicami kamiennymi z Krzyżem Powstańczym. W trakcie uroczystości została oddana trzykrotna salwa
            honorowa plutonu Podchorążych Wojska Polskiego z Wyższej Szkoły Oficerskiej im. Stefana Czarnieckiego
            w Poznaniu. 18 sierpnia odbyły się uroczyste obchody 100-lecia OSP Chojno. W uroczystościach wziął
            udział Marszałek Województwa Wielkopolskiego Stefan Mikołajczak. W wyborach samorządowych do
            Rady Miasta i Gminy we Wronkach został wybrany Jarosław Mikołajczak, powierzono mu funkcję
            przewodniczącego Komisji Kultury, Oświaty i Spraw Społecznych. Do Rady Powiatu w Szamotułach
            wybrano Jana Jankowskiego, został członkiem Zarządu Powiatu Szamotulskiego. Sołtysem sołectwa Chojno
            Błota wybrano Jarosława Mikołajczaka, sołtysem sołectwa Chojno Młyn Pawła Kahla;

2003 - w październiku wykonano nowy chodnik przed kościołem, założono polbruk;

2004 - 17 sierpnia w Chojnie odbyły się dożynki gminne (pierwszy raz w historii gminy). Starostą dożynek był
            Marian Mikołajczak (Chojno Błota Małe) a starościną Jadwiga Nowak (Chojno Pole). 
            Odznaką "Zasłużony dla rolnictwa" został uhonorowany Eugeniusz Kasper i Kazimierz Weber.

2005 - w czerwcu odbyły się gminne zawody pożarnicze w Chojnie. 14.08.2005 r. odbyły się tradycyjnie Dni Chojna.

STRONA W BUDOWIE

Dane zebrał i opracował : Jarosław Mikołajczak

Chojno w 1872 roku

Sięgając do Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego i innych Krajów Słowiańskich (z 1880 r.) oraz Wykazu alfabetycznego wszystkich posiadłości ziemskich w Wielkim Księstwie Poznańskim Adressbuch des Grundbesitzes im
Grossherzogthum Posen - z 1872 roku, można zapoznać się z danymi statystycznymi Chojna.
Chojno, wieś nad Wartą z jeziorem Radziszewskim i Chojeńskim w powiecie szamotulskim, składa sie z ośmiu miejsc: Wieś Chojno, Chojno - Błoto, Kempiste, Niedźwiad, Jesienina, Malinie, Smugi, Młyn, Radziszewo. 102 domy; 674 mieszkańców - 173 ewangelików, 491 katolików, 184 analfabetów.
Chojno dominium (posiadłość ziemska) liczy 2316,25 ha, w tym 314,25 ha ziemi uprawnej, 22 ha łąk, 1873,75 ha lasów,
106,25 ha wód (jeziora: Radziszewskie, Chojno, Kłuchówiec). W skład dominium wchodzi: dwór z zabudowaniami, czworaki, park, folwarki (Witoldowo, Ochodza), cegielnia (nad Wartą na wysokości szkoły). Dominium liczyło 11 domów, 108 mieszkańców - 28 ewangelików, 82 katolików, 13 analfabetów.
W tym czasie właścicielem dominium chojeńskiego jest Żyd Lippmann Landsberger, który przybył z Berlina i w 1863 r.
przejął posiadłość od Hipolita Turno z Objezierza. Lippmann na terenie Chojna poczynił szereg inwestycji: zbudował
cegielnię, piekarnię przy gościńcu (w miejscu, gdzie znajduje się obecnie Dom Kultury), browar (przy dworze), studnię
murowaną o 2-metrowej średnicy (istnieje do dziś) a na tzw. księżym polu założył plantację chmielu.
Żona Lippmanna, która była mieszczanką i "w chaszczach siedzieć nie chciała", zmusiła męża do powrotu do Berlina. Żyd rozprzedał posiadłość: lasy (1891); dwór z zabudowaniami, parkiem i przylegającą rolą królowi pruskiemu 
(1898 r.); jeziora Pawłowi Kramerowi z Chojna (1899); folwark Witoldowo Michałowi Piątkowi (1904); cegielnię Niemcowi Adolfowi Jandke (1898); pozostałe grunty rolne i łąki - mieszkańcom Chojna. (Na podstawie: Księga Wieczysta Chojno t. VI, karta 144; KW nr 995; KW Bucharzewo dobra leśne t. I, karta I).

Jarosław Mikołajczak




Powrót na stronę główną